Offeren aan Europa

Europa is belangrijk

Volgens Alexander Rinnooy Kan, D66, vertrekkend voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), en per 1 juli voorzitter van de raad van commissarissen van De Nederlandse Bank (DNB), zal Nederland offers moeten brengen voor het voortbestaan van de euro.

De kosten wegen niet op tegen de baten. Alleen een sterk Europa, met een eurozone, kan competitief blijven nu landen als India en China in opkomst zijn, aldus Alexander.

Goed van Alexander dat hij eerlijk is. Hij draait er niet omheen: er zijn offers nodig. Hij noemt ook realistische gevaren: de opkomst van India en China is inderdaad problematisch. Niet voor niets verplaats de USA een groot deel van de Atlantische vloot richting de Indische Oceaan. Ook bedrijven zoals Microsoft verplaatsen hun Research and Development al in die richting. Nederland als hoogstaand kennisland is niet meer houdbaar.

De geschetste problemen zijn dus niet denkbeeldig. De voorgestelde oplossing — meer Europa — is ook begrijpelijk als we bedenken dat je eerst een politieke unie nodig hebt voordat je een monetaire unie stabiel kunt houden. Het experiment is gefaald — de eurozone is niet stabiel — en dus wordt nu gewerkt aan meer politieke unie. De strategie van meer Europa om een falend Europees beleid te corrigeren is een strategie die gebouwd is op optimisme.

Is zulk optimisme gerechtvaardigd?

Ik vrees van niet. En wel op basis van de volgende gronden:

• Dezelfde mensen en instituties die verantwoordelijk zijn voor falend beleid en een instabiele euro, en die beloofden dat het snel weer goed zou komen met Griekenland, komen nu met weer hun eigen oplossingen. Waarom zouden we moeten vertrouwen op personen en organisaties die eerder al gefaald hebben? Op basis van welke feiten zouden we moeten aannemen dat ze nu wel competent zijn?
• Het idee van meer Europa mag dan bij de Europese elite populair zijn, bij het Europese volk is het idee al een stuk minder populair. De EU grondwet werd weggestemd (terecht, de “grondwet” was een gedrocht van meer dan driehonderd pagina’s). Daarmee verliest het Europese project de belangrijke steun van grote delen van de bevolking. Het plan geforceerd doordrukken is riskant en lastig, en kan onvoorziene averij oplopen.
• Hoewel de Europese Economische Gemeenschap (EEG) succesvol was, blijkt dat de “dikkere” opvolger, de Europese Unie (EU), minder succesvol is. De euro speelt een hoofdrol in de problematiek. Zo is bijvoorbeeld de Duitse topeconoom Hans-Werner Sinn erg kritisch over Europa (en Griekenland), ook al steunt hij het bestaan van de euro.
• De EU organisatie rammelt. Zo heeft de Europese Rekenkamer vele malen geen goedkeuring kunnen verlenen aan de bestedingen van de Europese Commissie, en ook onze destijds minister Bos (Pvda) was ontevreden.
• De competitieve druk van landen rond de Indische Oceaan worden niet veroorzaakt door eenheid aldaar, maar door hun jonge bevolking en hun flexibele (kapitalistische) economie. Meer EU zal er niet voor zorgen dat we hier een jongere bevolking krijgen of minder socialistisch worden.
• Om de euro in stand te houden is een vorm van Europees socialisme nodig: er moet een geldstroom van de noordelijke landen naar de zuidelijke landen op gang gehouden worden. De kosten daarvan drukken de competitieve kracht van de noordelijke bedrijven en beperken de mogelijkheden tot innovatie (bv. bezuinigingen op onderwijs om Europa te kunnen bekostigen).
• De EU is niet het resultaat van een grondige, systematische analyse, maar van een bijna religieus idee. Meer daarover hieronder.

Europa als religieus idee

De naam Europa is al afkomstig van een Griekse mythe. Een andere betekenis van een mythe gaat zich vormen als een doel of feit als zeer belangrijk wordt ervaren, zonder dat er ruimte wordt geboden aan een onafhankelijke, rationele en afstandelijke kritiek op dat idee.

Het probleem met de mythe die in de hoofden van veel politici en EU leiders leeft, is dat ze altijd “meer Europa” als oplossing voor een falend Europa willen. Dat is goed beschreven door Leon de Winter in zijn artikel “EU-politici verblind door zelfbedrog” (2012).

De nazi’s waren al gek op het idee van een Europese Statengemeenschap. Zie rechts de afbeelding van een NSB poster; klik op de afbeelding voor een grotere versie. De grote ideoloog van de nazi’s, Alfred Rosenberg, geloofde in de kracht van mensen die dromen. Tijdens de oorlog werden de nazi’s verslagen, maar het ideaal van een verenigd Europa bleef leven. De Britse politicoloog en journalist John Laughland ziet dan ook overeenkomst in denken.

Maar laat ik compleet blijven: dat ideaal was al wat ouder. Het idee van het Heilige Romeinse (of Roomse) Rijk der Germaanse natie, waar Nederland een onderdeel van was, werd pas met de vrede van Westfalen in 1648 verlaten. Foutief wordt in modern Nederlands nog wel geschreven: het Heilige Romeinse Rijk der Duitse natie. Maar Duits betekende toen nog: Germaans. Tegenwoordig is “Duits” beperkt tot Duitsland. Derhalve is Germaans een correcte vertaling van het vroegere Duits. In het Latijn was de naam: Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae. De adelaar met de twee koppen, het belangrijkste symbool van dit Germaans-Romeinse Rijk, is nog terug te vinden op meerdere plaatsen in Nederland. De Rooms-Katholieke Kerk was verantwoordelijk voor het onderdeel “Heilig” van dit Rijk; het was immers een Christelijk Rijk. De vrede van Westfalen is nooit unaniem geaccepteerd in Europa.

De huidige grondslagen van de EU wijken natuurlijk wel af van de grondgedachten van het succesvolle Romeinse Rijk. Er is een historische lijn te trekken, maar de huidige EU heeft niet die pragmatische en militaire inslag, niet die daadkracht van de Republiek die later tot een Rijk werd. De EU heeft wellicht meer van de decadentie die het latere Keizerrijk kenmerkte. De fout is niet zozeer de Europese samenwerking, of zelfs de Europese gedachte; willen we niet allemaal de ondergang van het Avondland verhoeden? Maar je wordt niet afgerekend op de schoonheid van je idealen; je wordt afgerekend op je resultaten in de praktijk! Niet het leuke van het idee, maar de degelijkheid van de implementatie is wat telt.

Populisme en onderzoek

Alleen de PVV heeft een extern, gerenommeerd onderzoeksbureau onderzoek laten doen naar de kosten van de euro voor Nederland. Deze partij heet populistisch te zijn, en de kiezers op die partij “dom”. Andere partijen, kennelijk geleid door rationele en wetenschappelijke inzichten, hebben dergelijk onderzoek niet laten doen. Hetzelfde verhaal gaat op voor onderzoek naar de kosten van immigratie. De elite heeft zulk onderzoek niet nodig; ze hebben al een mythe waar ze in kunnen geloven.

Alexander Rinnooy Kan (D66) heeft in ieder geval gelijk dat Nederland offers zal moeten brengen. Laten we hopen dat er niet geofferd wordt aan een mythische stier die Europa verleid, zoals al eerder gebeurd is in de Griekse mythe.

2012-06-10: Typfout gecorrigeerd, de vrede van Westfalen was uiteraard niet in 1848 maar in 1648.

Reacties

✉ Rob op 2012-06-20

Nivelleren is de doodsteek voor de ondernemende burgers en daarmee uiteraard voor de totale maatschappij.
Er zijn vaker van dit soort experimenten geweest en die zijn geëindigd in een chaos.
De progesievelingen zullen moeten accepteren dat mensen verschillend zijn, elk mens is uniek en heeft zijn specifieke eigenschappen.

✉ Bruynzeel op 2012-08-08

De mogelijkheid van democratische besluiten omtrent de vorming van Europa zijn zeer gering, de europese bevolking is het daar in grote getalen niet mee eens. Dit zal de eurofielen er niet van weerhouden een Europa op technocratische manier toch door te drukken, en ze zijn al een flink end gevorderd.
Als er niet op korte termijn en op grote schaal protesten komen in heel Europa dan is het te laat.

✉ Sjun Demartelaere op 2012-09-09

Er wordt al verzet georganiseerd tegen de Europese brandschattende indringer die ons land en andere lidstaten hun soevereiniteit ontnam en benoemde politici uit een elkaar de bal toeschuivend netwerkje op kosten van’t Algemeen aanstelde. Die overvragende stier en zijn ruiter(s) hebben hun langste tijd gehad.

Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.