Furor Teutonicus blog | over | volg | teuto | lyme | archief | doneer | todo
🕰️
  ⬩  
✍️ Evert Mouw
  ⬩  
⏱️ 5 min

Over Furor Teutonicus

Dit privé webblogje is de plek waar ik mijn eigen opinies, schrijfsels en andere zaken kan plaatsen. Het doel is niet om de wereld te veranderen, een groot publiek te krijgen, of wat dan ook. Er is zelfs niet een duidelijke doelgroep. Een blog hoort af en toe sterke opinies (“furor”) naar voren te brengen. Als je hier iets treft waar je iets mee kunt is dat leuk! Maar de kans is groot dat ik zomaar een heel ander onderwerp aan ga snijden bij een volgende blogpost. Het kan gaan over informatietechnologie, oude mythen, politiek, persoonlijke belevenissen of iets anders. Mijn studie-achtergrond is politicologie (MA) en medische informatiekunde (MSc) maar ik ben grotendeels autodidact. Zie verder hier.

Dan nu over de naam, Furor Teutonicus.

In het jaar 9 na Chr. verloor Rome drie ervaren legioenen onder leiding van Varus. Van de 18.000 soldaten keerden slechts enkele tientallen terug. Plaats van handeling: het Teutoburgerwoud. De tegenstander: Germaanse stammen. Dit was tijdens het hoogtepunt van het Imperium. Eerder al, in de tweede eeuw voor Christus, hadden de Romeinen enkele nederlagen moeten lijden tegen de Teutonen, een Germaanse stam. De vechtlustige furie van deze stam werd door de Romeinse dichter Lucan aangeduid met Furor Teutonicus. Uiteindelijk wist Rome te overwinnen. De driehonderd gevangengenomen vrouwen wilden echter niet als slavinnen voor Rome dienen, en pleegden zelfmoord.

Furor Teutonicus in Civilization 5 (computerspel)

Veel van wat we over de Germanen weten hebben we te danken aan Romeinse geschiedschrijvers. Bekend is Tacitus, die in zijn boek “De Germanen” het volgende schreef: “… zo’n tweehonderd tien jaar. Zo lang al worden er zeges over Germanië geboekt. In de loop van de tijd werden over en weer veel verliezen geleden. Samnieten noch Puniërs, Spanje noch Gallië, en zelfs de Parthen hebben ons niet zo vaak een les geleerd: ook de Arsacidische monarchie doet onder in kracht voor de Germaanse vrijheidsdrang. … (Romeinen versloegen hen), maar geen van hen deed dit zonder verliezen.”

Marschmusik V2 Furor Teutonicus

Zowel het woord “Germaan” als “Teutoon” duidde eerst op slechts één Germaanse stam, maar ging later symbool staan voor het hele volk. Dit volk, zonder gevoel van eenheid maar wel als zodanig te identificeren door sterke overeenkomsten in taal, cultuur, geloof en uiterlijk, zou een steeds belangrijkere rol gaan spelen voor Rome. Tussen 300 en 400 na Chr. werden veel Germanen als foederati (huurlegers) actief. Binnen het Romeinse rijk werden de Germaanse generaals steeds invloedrijker. Eén zo’n generaal, Odoacer, heeft in 476 na Chr. de laatste Westromeinse keizer afgezet. Toch was dit niet een abrupt einde van het Imperium. De Germaanse elite nam veel gebruiken en instituties van de Romeinen over. Het Heilige Roomse Rijk werd een Duits rijk, waar de Nederlanden eerst bij aangesloten waren.

In Nederland zijn de meeste mensen van Germaanse afkomst, en ook veel cultuur en geschiedenis herinnert daaraan. Tegelijkertijd is onze moderne wereld sterk geworteld in de nalatenschap van de Grieken en Romeinen. Neem bijvoorbeeld onze wetboeken, die op Romeins recht gebaseerd zijn. Verder hebben ook de Kelten een grote invloed gehad op het vroege Europa. De moderne wetenschap, politiek, filosofie en technologie zijn hier een voortzetting van.

Ook een rol is weggelegd voor het Christendom. Deze religie kreeg dankzij o.a. Paulus en Augustinus sterke Griekse (Platoonse) kenmerken, en via het ontstaan van de kerk van Rome ook sterke Romeinse kenmerken. Hiermee is het Christendom al flink aangepast aan de filosofie van de Klassieke Oudheid. Ook zou het Christendom veel Germaanse feesten overnemen, zoals het Kerstfeest en Paasfeest. De Christelijke “slavenmoraliteit”, beschreven door Nietzsche, stond echter lijnrecht tegenover de elitistische, rationele en krijgshaftige cultuur van pre-Christelijk Europa. De nieuwe solidariteit bleek een sociaal cement te bieden dat de samenleving overeind hield tijdens rampen zoals de pest. In de moderne tijd van secularisatie wordt de “slavenmoraliteit” vaak met nog meer overtuiging ge- of misbruikt door linkse politici dan door mensen die zelf nog het Christelijke geloof aanhangen. De ironie is dat veel orthodoxe Christenen zich in politiek opzicht juist tegen die “slavenmoraliteit” en tegen cultuurrelativisme lijken te keren.

Is het correct om het woord “slavenmoraliteit” te gebruiken, zoals Nietzsche dat deed? Duidelijk is dat de oude Germanen hielden van heldenliederen, zoals in de IJslandse Edda. Om de Saksen tot het Christendom te bekeren, werd het Nieuwe Testament door monniken herschreven naar een soort heldenverhaal waarbij Jezus te zwaard zijn vijanden overwon. Dat was een noodzakelijke tussenstap op weg naar het besef dat de kracht van het geloof juist ligt in het kleine, het zwakke, en de overgave.

Tolkien (LOTR)

Europa heeft nogal wat wortels. Vreemd is wel dat sommige politici alleen oog hebben voor de Joods/Christelijke cultuur. Dat is natuurlijk onzin, want onze samenleving is veel sterker gevormd door de Griekse, Romeinse en Germaanse invloeden. Weblog Furor Teutonicus zal vanuit die invalshoek commentaar leveren op politiek, maar zal af en toe ook wat aspecten van de Germaanse geschiedenis en mythologie belichten – aspecten die vaak maar weinig aandacht krijgen, misschien ook wel uit culturele reflex na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Maar toch – het is soms wel leuk om te weten waar Tolkien, hoogleraar Germaanse talen, zijn inspiratie voor de Lord of the Rings vandaan haalde, of waarom we een “dinsdag”, “woensdag”, etcetera hebben.

Hoewel ik de tegenstelling tussen de oude heidense cultuur en het Christendom benadruk, en de invloed van de eerste beschrijf, worden er ook wel pogingen gedaan om de antagonisten bij elkaar te brengen. Hendrik Vreekamp schrijft over de religie van de heide, en over een brug tussen de Edda en de Tora. Zijn boek, Zwijgen bij volle maan, is van waarde voor hen die zo’n religieuze toenadering zoeken.

Maar uiteindelijk gaat deze weblog niet over Furor Teutonicus — het is ook een woordgrap, de Furor van de discussie, die me toestaat over alles te schrijven wat me interesseert of waar ik mee bezig ben. Technische computerartikelen, vakantieverhalen, politieke commentaren, soms wat mythologie, of wat er verder maar in me opkomt…

Boeken:

Wikipedia:

Rock / metal muziek:

Furor Teutonicus – Paja Jovanović, 1889. Sketch van het oorspronkelijke werk dat verloren gegaan is, en gemaakt werd voor een Weense tentoonstelling. Afgebeeld werd de slag in het Teutoberger Woud tegen de Romeinen.

Afbeeldingsbron: Wikipedia

Reacties

Reactie van Elisabeth op 2018-05-31

Wat jammer dat deze blog niet meer reacties krijg. Vond het nu al geweldig om te lezen.
Misschien help het om actief vrienden en kennissen te vragen deze link te delen in hun social media.