Conservatieven zijn de nieuwe progressieven

De progressieven zagen neer op de miljoenen slachtoffers na twee grote oorlogen in Europa. Dat nooit weer. De oude Europese cultuur werd aangeklaagd, voor de rechters met de namen Verstand en Geweten gesleept, en veroordeeld. Terecht veroordeeld, want het bewijs was overvloedig. Miljoenen joden laf vermoord door de nazi’s. Amerikaanse genocide met brandbommen op Dresden waar vooral vrouwen, kinderen en ouden van dagen woonden en geen militair relevante industrie was. En toch wel de meeste doden volgens “de regels”: miljoenen dode jonge soldaten, gestorven (opgeofferd?) voor hun vaderland, alleen nog herinnerd met kruizen op militaire kerkhoven.

Bron: forumeerstewereldoorlog.nl

De conservatieven wilden daar niet aan. Had de cultuur van het Avondland ons niet tot grote intellectuele, technische, kunstzinnige, religieuze, wetenschappelijke en morele hoogten gevoerd? De oude Europese cultuur kon en mocht niet afgeschreven worden. Het was onze laatste verdediging tegen het Communisme, dat inmiddels ook miljoenen slachtoffers gemaakt had.

Maar de conservatieven voerden een gevecht tegen een nieuwe tijd. De nieuwe inzichten, gevoed met nieuwe technieken en gevoed met de onvermijdelijke teloorgang van het Christendom, zouden leiden tot nieuwe omgangsvormen. De NAVO en het kapitalisme, twee uitingen van conservatisme, zouden zegevieren in de militaire en economische sfeer, maar op cultureel vlak zou het cultureel Marxisme zich stevig laten gelden.

Progressieven

Wat wilden de progressieven eigenlijk? Wie waren ze? Van communisten tot neoliberalen, van hippies tot juppies: ze wilden individuele vrijheid, ze wilden oude religieuze beperkingen afschaffen, ze wilden vooruitgang, ze geloofden in een betere toekomst. De arbeider moest verheven worden met onderwijs en cultuur. Liefde en seksualiteit moesten uit de exclusiviteit van het Christelijk huwelijk bevrijd worden; de inhibitie van seksualiteit zou immers tot agressie en oorlog leiden. Dat vonden de oude Romeinen ook, en juist daarom werd het jonge mannen ontraden zich teveel op vrouwen te richten — Rome werd immers gebouwd op militairen, en hield duizend jaar stand, waarna het geboorte gaf aan de Europese hoogcultuur die tot de grote oorlogen en koloniale onderdrukking zou leiden. Het nieuwe progressieve ideaal zou bouwen op vrije liefde in een samenleving die voor iedereen gelijke kansen zou bieden. Daartoe werd de strijd aangegaan met oude patriarchale godsdiensten, vooral met het Christendom die immers nog zoveel in de samenleving bepaalde.

Merk op dat ik het woord “progressieven” nogal anders hanteer dan het bijvoorbeeld op Wikipedia beschreven staat. Ik ga meer uit van een modernistisch links ideaal dat de huidige progressievelingen zichzelf toedichten.

Ik hanteer een paar kenmerken van het progressieve denken:

• Wereldbeeld gebaseerd op de Verlichting, de wetenschap en de filosofie.
• De strijd tegen religie is een strijd voor vooruitgang.
• Voor sociale gelijkheid.
• Voor emancipatie.
• Tegen racisme en andere (vermeende) niet-rationele vooroordelen.
• Tegen het oude patriarchale systeem.
• Voor vrijheid van het individu, niet zozeer economisch maar wel seksueel, politiek en intellectueel.
• Voor internationale samenwerking, ontwikkelingshulp, en de overdracht van nationale macht aan supranationale instellingen zoals de VN en de EU.
• Voor privacy.

Vandaag de dag zijn de progressieven lid van partijen als de PvdA, D66 en GL. Werkelijk conservatieve partijen zijn er in Nederland niet (mogelijk de SGP?), maar (onder)delen van het CDA, de VVD, PVV en SP kunnen hiertoe wel gerekend worden.

Hoe gaat het de huidige progressieve partijen af? Neem als modern heet hangijzer de omgang met de Islam. Dat is toch wel een religie te noemen, patriarchaal ook, die dus lastig te verenigen is met een progressieve wereld. Daar kan een lang verhaal over gehouden worden, maar de grap van PvdA staat voor “Partij van de Arabieren / Allochtonen / Allah” bevat een kern van waarheid. Dat komt natuurlijk ook door de sociaal-economische situatie van de meeste moslims in Nederland; die zitten juist in de sociaal-economische doelgroep van de PvdA. Het gevolg daarvan is wel dat de PvdA nu vooral een financiële belangenbehartiger van het eigen electoraat is geworden. De oude progressieve idealen zijn verworden tot een soort boekje zoals veel Christenen-in-naam die ook wel gebruiken: een Bijbel die je zo ongeveer twee keer per jaar citeert, een deel van het ritueel, een deel van het “feel good” gevoel om je heerlijk moreel superieur te kunnen voelen aan die “onderdrukkers” en “racisten” en “graaiers” van rechts.

Conservatieven, of niet?

En hoe gaat het de huidige conservatieve partijen? Die zijn veel explicieter in hun opstelling tegen patriarchale religies. Die willen dat het individu, vooral de vrouw, vrijheid krijgt en niet onderdrukt wordt. Die willen niet toegeven aan religieus geïnspireerde segregatie. Waar moderne progressieven geen moeite hebben met naar geslacht gescheiden zwemuren, sportlessen, etc., daar hebben moderne conservatieven er juist wel moeite mee. Wie had ooit gedacht dat conservatieven voor homorechten zouden strijden? Om het maar prikkelend samen te vatten: conservatieven zijn de nieuwe progressieven.

Daar valt wel iets op af te dingen. De traditionele progressieven (wat een woordcombinatie) geloven nog steeds in internationale samenwerking, lees: het geven van geld aan Afrika en het overdragen van nationale bevoegdheden aan de EU en de VN. Ook zijn linkse partijen nog altijd geloofwaardiger dan rechts als het gaat om de bescherming van de privacy. En ook als het gaat op sociaal-economische gelijkheid zijn deze partijen nog steeds gericht op de “arbeider”, toch? Misschien niet helemaal: de PVV richt zich ook op die arbeidersklasse, en heeft desondanks toch een goed economisch programma zonder een BTW verhoging die juist de arbeider treft.

Alles is in beweging: panta rhei.

De scheidslijnen zijn niet zo duidelijk meer. Echte progressieve idealen, bij wie moet je dan zijn? D66 is expliciet op het religie-front als het om het Christendom gaat, maar durft geen harde kritiek te geven op de meest anti-progressieve religie die er is. Eigenlijk is er geen enkele partij die volop in de progressieve modus gaat. En dat is ook begrijpelijk, want de tijd van de grote oorlogen ligt steeds verder achter ons, en eigenlijk gaan we toch weer een hernieuwde waardering krijgen voor de Europese hoogcultuur die ook zoveel nuttige en mooie zaken gebracht heeft. Juist de oude progressieven konden ook voortborduren op die Europese hoogcultuur, waren ook kinderen van die cultuur: er is geen ontkomen aan.

Waar het echt om gaat: macht en identiteit

Met al deze ontwikkelingen is de scheidslijn conservatief versus progressief steeds minder betekenisvol. Op de achtergrond, onuitgesproken, vaak innerlijk ontkend, spelen vaak de echte motieven: geld en identiteit. Macht (of geld), in de zin van “hoe wordt het verdeeld?”, en identiteit, in de zin van “wie behoort tot onze groep, en wie niet?” Veel politieke discussies kunnen tot die twee thema’s herleid worden. Discussies over de zorgkosten, de WAO of de WW? Duidelijk: geldkwestie. Discussies over immigratie, taal, en religie? Ook duidelijk: wie behoort tot welke groep. Want hoe hard iedereen ook zijn best doet zichzelf ervan te overtuigen hoe individueel we wel niet zijn: we zijn toch wel heel erg groepsdieren. Zelfs je ideeën over individuele vrijheid zijn meestal bepaald door de groep waarin je geboren werd. Wie er macht (geld) krijgt wordt in een groep wolven beslecht door een gevecht, en wie niet bij de groep wolven hoort wordt aangevallen.

De nadruk van progressieven op de overdracht van internationale samenwerking en vooral ook de verwelkoming van immigratie met bijbehorende multi-etniciteit en patriarchale religie geven een sterk signaal over het “wie behoort tot onze groep?”, een signaal dat schreeuwde: niet de autochtone Nederlander is bepalend voor onze identiteit. Dat daarop een reactie zou komen behoeft geen uitleg. De daarmee geschapen identiteitsstrijd tussen grote groepen (want massa-immigratie) zal de toekomst van Nederland mogelijk nog lang onrustig maken. De progressieven moeten deze groepen, “hun” groepen, wel beschermen, al zijn de denkbeelden van deze groepen verre van progressief. Dat dwingt de progressieven wel tot conservatisme: de conservatieve progressieveling is geboren.

De conservatieven grijpen vervolgens terug op de oude Europese hoogcultuur, maar nemen dan toch vaak wel de rationele, wetenschappelijke vruchten van die cultuur als leidraad, en eindigen zo als progressieve conservatieven.

De woorden “conservatief” en “progressief” zijn hooguit hulpmiddelen, wapens en denkramen in de strijd om geld en identiteit. Ze woorden zijn etiketten, smuk, franje, opmaak. En dat is meestal zo als een auteur de taalconstructie “X is het nieuwe Y” hanteert. Vond je dat ook al niet een belachelijke titel?

Over beschaving

In Nederland zijn we overdreven gefixeerd op ideologie. Achter de ideologie zit vaak gewoon geld- en groepsdenken. Maar dat vinden we onbeschaafd, en dus verbergen we het achter mooi filosofisch-politiek behang. De angst voor het nationalisme en het racisme zit er na Hitler zo diep in, dat we liever ons hoofd in het zand stoppen dan de zaken eerlijk onder ogen zien. Een gemodereerde vorm van groepsgevoel en een gedeelde cultuur en afkomst is noodzakelijk om de samenleving goed te laten functioneren. Het streven daarnaar, beste lezer, is in het geheel niet onbeschaafd. De Romeinen hadden gelijk, Nietzche wellicht ook; beschaving maakt de mens en de groep sterker.

Je andere wang toekeren is geen beschaving; beschaving is uitschakelen de vijaard, de feloen, de bedreiging, de duisternis. Zelfs de meeste Christenen, ongeacht hun officiële “andere wang” theorie, weten dat, en Christelijke legers vochten daarom goed. De religie van de God van de liefde werd met het zwaard opgelegd in Saksenland. Maar dat was natuurlijk wel een beetje hypocriet en daardoor was er altijd het risico van religieus-culturele verwarring.

Na de val van het Christendom zien we in Europa een soort post-Christendom, de moderne progressieve religie, beleden in de Linkse Kerk. Die gaat nog verder dan de Christendom: deze nieuwe helden van de beschaving keren hun wang al toe nog voordat ze een klap hebben gekregen, zo schuldig voelen ze zich over alles wat de blanke beschaving aangericht heeft in de wereld. En ook in hypocrisie gaan ze nog verder dan de Christenen; achter alle post-Christelijke schuldbesef op basis van deze zogenaamd beschaafde houding gaat doorgaans een hoop gevoel van morele superioriteit schuil.

Dat zie je soms in de vorm van ordinair racisme. De linkse blanke goedmens die arme zwarte kindertjes gaat helpen, en om fonden en (morele) steun te krijgen worden die stereotypen nog ’s versterkt, ja dat is de methode waarmee al te vaak mensen misleid werden. Mensen zielig verklaren is mensen niet serieus nemen; het is een hypocriete vorm van onderdrukking. Of, zoals Theo van Gogh het zei tegen Boris Dittrich (D66): “Ik neem fundamentalistische moslims serieus, want ik beledig ze. En dat Boris, dat is een vorm van respect.” (bron)

Wat jou, en de groep die jou als kind onderwees en voedde, zwakker maakt, dat is geen beschaving maar dat is decadentie of geestelijk verval. Als een hele samenleving daarin vervalt, dan ben je ontslagen van je loyaliteit richting die samenleving, en rest enkel nog loyaliteit richting jezelf en misschien enkele mensen om je heen. Zo’n samenleving is weerloos tegen groepen die nog wel coherent als groep functioneren. Zo wordt het verval natuurlijk versneld, en dat is maar goed ook: laat het zieke bos maar branden, opdat er nieuw loof kan groeien.

Nieuwe tijden

Het nieuwe loof zal een sterkere groepsidentiteit hebben, simpelweg omdat beschavingen gebouwd worden op een gebalanceerde groepsidentiteit. Teveel sociale cohesie geeft verstarring zoals in Sparta. Te weinig cohesie laat de samenleving uit elkaar vallen waardoor groepen van buiten het territoir kunnen binnendringen. De balans moet steeds opnieuw gevonden worden. Conservatieven zijn vaak nationalistischer dan progressieven. Na het failliet van het nationalisme, betaald met miljoenen doden tijdens de grote oorlogen, was de progressieve ingreep noodzakelijk. Maar nu is de balans weer verloren. Het “populisme” is een nieuwe poging om tot balans te komen.

Mijns inziens is de enige pragmatische formule er eentje die van deze balkanisatie van de samenleving een deugd maakt, die er dus het beste van maakt. Dat kan door mensen verantwoordelijk te maken voor hun eigen situatie en mensen zo vrij mogelijk te laten. In een samenleving met steeds minder “samen” hoort de overheid een bescheiden rol te spelen.

Tegelijkertijd zullen spanningen met steeds hardere hand en strengere regels bestreden moeten worden. De Balkan was daarom ook zo goed af onder de dictator Tito — een verdeeld land kan alleen met harde hand bij elkaar gehouden worden. Na de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh, beide gerelateerd aan multiculturele spanningen, zien we ook in Nederland meer nadruk op de rol van de veiligheidsdiensten. Die rol zal steeds belangrijker worden nu we, bijvoorbeeld, in Europa honderden jongeren hebben die graag in Syrië vechten voor hun groep.

De groep, opnieuw

Bij welke groep hoor je? Conservatief of progressief, zoveel maakt het ook niet uit: leden van beide groepen bedrijven de liefde met elkaar. De groep waar het bed niet mee gedeeld wordt, dat is de werkelijke Ander. Hoger opgeleiden trouwen nauwelijks met lager opgeleiden — zie ook de discussie elite vs volk. Uit een eerder artikel op deze site:

Bovendien identificeren mensen zich steeds minder met het collectief. Globalisering, multiculturalisatie e.d. eisen hun tol. René Cuperus heeft over de kloof tussen de internationaal gerichte elite en het nationaal gerichte volk een leuk stukje geschreven: “Elite en volk moeten beide inschikken”, [AMC Magazine](http://www.amc.nl/web/Het-AMC/Nieuws/AMC-Magazine/Archief.htm ” - AMC Magazine archief”), april 2012, pagina 20, hier een lokale kopie (pdf).

Behalve opleidingsgraad zijn er wel meer scheidslijnen. Refo’s trouwen in eigen kring. Moslims doen het niet met anderen. Heb je een dubbele nationaliteit? Dan is het lastig je eigen identiteit te definiëren. Dat geeft soms problemen. Onlangs nog: Nederlands-Turkse jongeren die Ebru Umar bedreigen. Dat los je natuurlijk niet op door een dubbele nationaliteit te verbieden, alsof dat papiertje iemand identiteit bepaalt. Er zal behoefte zijn aan nieuwe groepsetiketten. Want al die “individuen” willen toch wel ergens bijhoren, dat zit nu eenmaal in de aard van het beestje. Religie, taal, ras, sociaal-economische status, opleiding… vul het maar in. Die zijn misschien wel belangrijker dan wat je denkt. Ben je het niet met me eens, vind je iemands opvattingen belangrijker? Wellicht. Kijk dan toch nog eens naar wie met wie vrijt. En kijk dan niet alleen naar de uitzonderingen. En kijk dan ook ’s naar de altijd verschuivende, altijd betwiste, altijd vaag begrensde definities van “conservatief” en “progressief”.

Apocalypto

Voor wat het waard is: deze gedachten kwamen in mijn hoofd opborrelen nadat ik gisteravond de film Apocalypto (2006) van Mel Gibson heb gezien. Een goede film, beste lezer, die ik ondanks de kritiek toch kan aanbevelen. Het laat zien hoe mensen van buiten de groep geofferd worden aan de goden. Dat zit niet meer in de moderne mens. Maar de potentie ervoor zit nog wel in onze genen.

Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.